Czy Wikipedia jest społecznością?
Według psychologii społecznej grupa to zbiór dwóch lub więcej osób, między którymi zachodzą wzajemne oddziaływania (interakcje), zależnych od siebie nawzajem, mających poczucie przynależności i odrębności od innych grup oraz wspólny cel. W zależności od charakteru i wielkości grupy, kontakty z innymi jej członkami mogą mieć charakter bezpośredni, twarzą w twarz, lub pośredni, np. za pomocą mediów. Grupę powinna charakteryzować wspólnota celów, które byłyby atrakcyjne i możliwe do osiągnięcia dla wszystkich jej członków. Kontakty między członkami grupy powodują stopniowe wyłanianie się norm, czyli niepisanych reguł dotyczących zachowania się w obrębie grupy. W toku interakcji tworzy się również struktura grupy. Spoistość grupy zależy od siły więzi między członkami - im silniejsze są pozytywne związki między członkami, tym większa szansa, że grupa będzie trwać. Istnieje szereg przyczyn, dla których ludzie łączą się w grupy. Bycie członkiem grupy pozwala jednostce:
- zaspokoić istotne potrzeby psychospołeczne (o których pisałem w rozdziale 4)
- zdobyć informacje lub doświadczenia, których nie można osiągnąć poza grupą
- osiągnąć cele, których realizacja nie jest możliwa w pojedynkę
- zbudować podstawy tożsamości samego siebie (i np. podnieść poziom poczucia własnej wartości).
Wielu socjologów zastanawiało się wraz z powstaniem i rozwojem Internetu, czy możliwe jest tworzenie grup społecznych za pomocą komunikacji w sieci. Wielu sceptyków uważało, że nie jest to możliwe ze względu na brak bezpośredniego kontaktu i przejściowy charakter sieciowych interakcji. Jako przykład podawali tysiące grup dyskusyjnych, które z początku działały prężnie, by upaść po jakimś czasie. Jednak pomimo dość kruchej natury internetowych relacji, niektórym sieciowym projektom udało się wytworzyć silne poczucie "grupowości" . Zanim przyjrzymy się cechom grup decydujących o ich społecznym oddziaływaniu, trzeba rozgraniczyć grupy internetowe, w zależności od tego, czy składają się z ludzi znających się osobiście i wykorzystujących Internet jako środek komunikacji i wymiany myśli w przerwach pomiędzy osobistymi spotkaniami, od grup wirtualnych, których członkowie rzadko spotykają się w prawdziwym życiu, mimo iż łączą ich wspólne zainteresowania. Jak pisze XX w swojej książce "Psychologia Internetu" w takich grupach możliwe jest wytworzenie poczucia przynależności do grupy "tylko dzięki dynamice sieciowej komunikacji". Wikipedia należy raczej do tej drugiej grupy, gdyż tylko nieliczni autorzy mieli okazję poznać innego Wikipedystę w kontakcie bezpośrednim. Uzasadnia to Beno: Marne szanse na spotkanie w realu, bo niemal każdy z nas jest z innego miasta i ma w dodatku bardzo zajęty czas. My jesteśmy ludźmi niezwykle aktywnymi, wiec okazji do spotykania się przy piwie czy innych pierdoletach niestety jest mało W każdym razie, Ci, których znam, wszyscy robią wiele rzeczy i mają czas dzienny kompletnie wypełniony - podsumowując: nikt Wikipedii nie robi z nudów, raczej jako jedenaste zajęcie przy dziesięciu już istniejących. Dlatego w przypadku tego projektu można mówić wyłącznie o powstaniu wirtualnej społeczności, choć określenie wirtualne może być mylące, bo chodzi o to, że społeczność ta funkcjonuje wyłącznie w Internecie, a nie o to, że w ogóle nie istnieje. Czy zatem Wikipedia jest społecznością?
Ciekawa kwestia dotyczy angielskiej Wikipedii, gdzie o samym fakcie, iż jest ona społecznością świadczy nazwa osoby, która jest w ten projekt zaangażowana. Osoba taka nazywa się "Wikipedian", a nie "Wikipedist", mimo, iż taka nazwa byłaby bardziej adekwatna ze względu na to, iż osoba, która odpowiedzialna jest za pracę nad zwykłą encyklopedią nazywana jest "encyclopedist". Dlaczego więc zdecydowano się na odmienną wersję? Ponieważ nazwa "Wikipedian" wskazuje na to, iż dana osoba jest częścią jakiejś grupy lub społeczności. W tym sensie "Wikipedians" to ludzie, którzy tworzą społeczność Wikipedii ("The Wikipedia Community") . Angielska Wikipedia często podkreśla, że projekt, którego podstawą jest człowiek, opiera się w dużym stopniu na wytworzeniu poczucia wspólnoty uczuć i działań wśród jej uczestników. Wg autorów angielskiej Wiki, ich społeczność jest :
- Zróżnicowana - wśród autorów można znaleźć przedstawicieli różnych zawodów, różne typy osobowości, ludzi o różnych poglądach na świat. Co więcej, wśród wszystkich tych osób, nawet najbardziej się różniących istnieje komunikacja i chęć znalezienia konsensusu
- Wykształcona, posiadająca sporą wiedzę
- Spersonifikowana - to może wydawać się dziwne, gdyż celem Wikipedii jest stworzenie encyklopedii tak obiektywnej jak to tylko możliwe. Jednak otwartość Wikipedii pozwala na całkowitą ekspresję swoich poglądów w obrębie jej zasad, przez indywidualne cele i interesy. To ma swoje zarówno dobre jak i złe strony - Wikipedia korzysta z osobistych wartości, takich jak: zaufanie, spostrzeżenia, wyobraźnia, specyficzność czy empatię, z których nie mogą korzystać biurokratyczne instytucje; lecz z drugiej strony nie może obejść się bez takich negatywnych zjawisk jak: pomyłka, uprzedzenie, zamęt czy zranione uczucia. Zdrowa społeczność nie eliminuje tych problemów, tylko wie jak sobie z nimi radzić.
- Delikatna - sukces społeczności jest w dużym stopniu zależny od obecności "dobrych Wikipedystów". Jeśli ich zabraknie, projekt straci wiele ze swej wartości.
- Unikalna - czy istnieją podobne społeczności, które łączą powyższe cechy?
Czy sprawa wygląda podobnie w polskiej Wikipedii? Po pierwsze autor polskiej Wikipedii nazywa się Wikipedystą, ale powodem tego jest raczej fakt, że ciężko znaleźć polski odpowiednik nazwy "Wikipedian" ("Wikipedyjczyk"?), a nie to, że polska Wikipedia jest w mniejszym stopniu społecznością niż angielska. Niezależnie od kwestii nazewnictwa, istnieje kilka rzeczy, które pod względem wytwarzania poczucia grupowości łączą, oraz kilka, które dzielą polską Wikipedię od angielskiej. Podobne są: cel, normy oraz struktura, czyli rzeczy jakby odgórnie narzucone, natomiast różne są rzeczy, które wynikają z tego, jak funkcjonuje dana grupa w obrębie tych odgórnie ustalonych kwestii - poczucie tożsamości, identyfikacji z grupą oraz kontakt wewnątrz grupy.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.