www.eprace.edu.pl » wikipedia » Motywacja jednostki do uczestnictwa w projekcie » Altruizm: potrzeba pomagania innym

Altruizm: potrzeba pomagania innym

Altruizm to taka forma aktywności, która jest pozbawiona jakichkolwiek nagród zewnętrznych, takich jak pieniądze czy pochwała, a dąży do tego, aby pomóc innym. Istnieje wiele koncepcji próbujących wytłumaczyć zjawisko altruizmu. Niektórzy badacze twierdzą, iż jest ono instynktowne, gdyż przeżycie jednostki zwykle zależy od współdziałania i pomocy innych osób, niektórzy, że to wynik uczenia się pewnych norm i wartości przyjętych przez społeczeństwa, pochwalających bezinteresowne pomaganie innym, jeszcze inni opierają swą definicję altruizmu o pojęcie empatii. Wg tych ostatnich, gdy dany człowiek nauczy się doświadczać, w sposób niejako zastępczy, myśli i uczuć innej osoby, będzie doświadczać przykrości w momencie, gdy kogoś innego dosięgnie jakieś nieszczęście i w rezultacie będzie dążyć do jego zniwelowania. Podobnie jest gdy doświadczamy zastępczo potrzeb i pragnień innej osoby - dążymy do tego, aby ta osoba osiągnęła to, czego pragnie. Jeszcze inne spojrzenie na zjawisko altruizmu ma ta część badaczy, która kładzie nacisk na działanie norm społecznych. Wg nich chęć bezinteresownego pomagania innym wynika z normy odpowiedzialności społecznej - ludzie powinni pomagać tym, którzy potrzebują ich pomocy, i normy wzajemności - chęć niesienia pomocy tym, którzy im pomogli.

Niezależnie od przyczyn tego zjawiska, trzeba stwierdzić, iż według powszechnych opinii jest ono coraz bardziej popularne w świecie, w którym w większości państw od zapewnienia godnego życia swoim obywatelom bardziej liczy się rozwój gospodarczy, a dla ludzi głównym celem staje się coraz częściej pogoń za karierą i pieniądzem a nie rozwijanie relacji z drugim człowiekiem czy pogłębianie wiedzy o sobie samym. W takim świecie coraz więcej osób nie może odnaleźć sensu istnienia. Forma wolontariatu okazuje się dla wielu terapią, pomoc innym sprawia, iż odnajdujemy cel w życiu i paradoksalnie wolontariat staje się formą pomocy dla osoby pomagającej. Kwestia, czy w dalszym ciągu jest to altruizm jest bardzo relatywna, w każdym razie przynajmniej kilku autorów polskiej Wikipedii przyznaje się do tego, iż ich głównym motywem jest pomaganie innym. Oto przykłady:

Beno: Byłem wolontariuszem już wcześniej. Przez kilka lat tworzyłem bazę, która jest teraz pod http://szanty.pl/spiewnik/ i właśnie skończyłem nad nią pracę, szukając nowego pola do działania. Gdyby nie było Wikipedii to na pewno znalazłbym sobie inną formę wolontariatu.

AdSR: Po prostu to lubię - mam potrzebę dzielenia się swoją wiedzą, a także poprawiania niedoróbek.

Paweł: Chęć podzielenia się wiedzą.

Leszek: Dzielenie się wiedzą z innymi. Przy okazji dowiaduję się wielu nowych rzeczy, mam świadomość tworzenia czegoś potrzebnego.

Roland: Podoba mi się pisanie o rzeczach, które znam i mogę podzielić się tą wiedzą z innymi.

Michał: Chyba jest to rodzaj imperatywu moralnego :-) To ostatnie stwierdzenie, o którym napisał Wikipedysta Michał może na pierwszy rzut oka brzmieć enigmatycznie, lecz kwestia, którą porusza pojawiła się już w mojej pracy. Chodzi o wypowiedź Wikipedysty Jerry'ego w dyskusji o naczelnych wartościach Wikipedii. Twierdził on, iż jego wkład w rozwój Wikipedii jest dla niego formą wyrażenia podziękowania "społeczności", do której zaliczył np. programistów, którzy tworzą bezpłatnie dystrybuowane później oprogramowanie komputerowe (tzw. free shareware - wolne oprogramowanie). Jest to niewątpliwie forma aktywności wynikająca z normy wzajemności przyjętej w wielu środowiskach Internetowych za jedną z najbardziej wartościowych zasad obowiązujących w sieci.

Jednakże często altruizm bywa jedynie pożądaną przez jednostkę przyczyną wykonywanych przez nią czynności, natomiast w rzeczywistości kierują nią inne przesłanki. Potrzebą, która często jest silniejsza od altruizmu i to w rzeczywistości ona bywa decydująca o wyborze wykonywania jakiejś z pozoru bezinteresownej czynności, jest potrzeba aprobaty społecznej. Tak jak w przypadku wielu innych czynności w życiu również praca na rzecz Wikipedii może być podejmowana nie ze względu na nią samą, lecz jako środek sprawiający, że inni ludzie będą nas zauważać, szanować, cenić, czy też lubić nas lub kochać. Społeczna aprobata działań jednostki ma przynajmniej pięć związanych ze sobą, lecz dających się rozróżnić, konsekwencji :

• a) aprobata zachowania jednostki jest oznaką uznania jej, sprawia, iż zyskuje tożsamość, staje się dostrzegalna
• b) aprobata uzasadnia istnienie jednostki, podnosząc jej statut jako osoby zasługującej na uznanie
• c) aprobata implikuje akceptację tego, co dana jednostka ma do zaoferowania i zapewnia jej poczucie bezpieczeństwa - poczucie, iż nie zostanie odrzucona z powodu niestosowności swoich poglądów, zdolności czy uczuć
• d) aprobata wytwarza więź między aprobującym a aprobowanym, zapewniając sympatię aprobującemu
• e) aprobata określa w jaki sposób zachowanie jednostki może przynosić pożądane konsekwencje.

Niewątpliwie część z wymienionych konsekwencji jest obecna w pracy na rzecz Wikipedii, niezależnie od tego, czy autorowi na tym zależy (kilku Wikipedystów napisało w ankiecie o możliwości "pochwalenia się wiedzą") czy nie. Reputacja Wikipedystów z pewnością rośnie wraz z wielkością ich wkładu w Wikipedię, jednak, w porównaniu chociażby do zwykłej encyklopedii, wkład ten jest mało eksponowany. Dla przykładu większość autorów pracuje anonimowo lub pod pseudonimami, pod artykułami nie pojawiają się nazwy użytkowników, którzy go redagowali. Co prawda istnieją formy wynagradzania autorów poprzez wyróżnienie ich pracy, lecz w polskiej Wikipedii dotyczy to wyłącznie całych artykułów - najlepsze z nich dostają miano "artykułu na medal". Ciekawa dyskusja wywiązała się na liście dyskusyjnej Wikipedii, gdy jeden z autorów zauważył, iż w angielskiej Wikipedii zaczęto w podobny sposób wynagradzać samych autorów, przyznając im gwiazdki za ich wkład w tworzenie encyklopedii. Takie rozwiązanie mogłoby świadczyć o tym, że wielu Wikipedystów chce nie tylko zaspokoić potrzebę aprobaty społecznej, ale również jej bardziej egoistycznej odmianę - potrzebę porównań społecznych. Oto fragment dyskusji dotyczącej przyznawania wyróżnień "artykuł na medal" oraz pomysłu podobnego wynagradzania autorów: Tomi: Przy okazji powiem jeszcze jedna rzecz, która mnie martwi. Otóż na Wikipedii angielskiej pojawił się jeszcze gorszy zwyczaj niż nagradzanie medalami artykułów. Otóż tam gwiazdkami się nagradza także Wikipedystów! i w ten sposób się dzieli społeczność na "gwiazdkowych", a więc tych co zrobili już dużo i "niegwiazdkowych", czyli tych co nie zrobili. Oczywiście nadawanie gwiazdek ma charakter subiektywny i wygląda to tak, że kółko wzajemnej adoracji samo się nagradza (przynajmniej takie może być wrażenie osoby z zewnątrz). Naturalnie obiektywnie rzecz biorąc niektóre osoby także u nas zasłużyły sobie na gwiazdki, bo bez nich nie byłoby tego co jest, ale ewentualna gwiazdka która dostałby np. Kpjas czy Beno nie jest potrzebna, by docenić wysiłek tych osób na rzecz Wikipedii (wystarczy, ze widać efekt ich pracy).

KPJas: Gdarin, mnie też ten kierunek zmian widoczny najbardziej w WP-En mnie zaczyna martwić. Kiedy tworzą się komitety, tworzą się komisje rozjemcze, pisze się statuty i może nie wszyscy wiedzą, że nie tak długo a będziemy płacić składki (to jest pewne tylko nie wiadomo, kiedy ile i gdzie) To jest degeneracja idei Wikipedii, gdzie wszyscy są równi (albo powinni być) i robi się coś dla samej radości uczestnictwa i "dla idei".

Jonasz: Większość Wikipedystów egzystuje na granicy zniechęcenia i euforii, wiary w powodzenia Wikipedii i kompletnego zwątpienia w jej sensowność. Że tak jest świadczą o tym głośne i histeryczne deklaracje odejścia i same odejścia cennych Wikipedystów. Każdy sposób by ich utrzymać po pozytywnej stronie jest ważny. Należy do tego docenienie ich wkładu w prace. Tak jak każda niedelikatna krytyka może spowodować ich odejście, tak docenienie ich pracy jest najlepszym sposobem utrzymania ich. Do tego służą właśnie artykuły na medal. Wikipedii są one niepotrzebne. Wikipedystom bardzo.

Tomi: wiem jonaszu o czym mówisz. sam miałem długą przerwę wynikającą m.in. ze zwątpienia w to co robimy. wystarczy zobaczyć na setki stubików , na artykuły pełne błędów wszelkiego rodzaju, na to że większość z nas to amatorzy (sam się do nich zaliczam). może i pełni dobrych chęci, ale czy rzeczywiście na tyle kompetentni, by stworzyć prawdziwą encyklopedię, która by mogła służyć komuś innemu niż uczniowie podstawówek czy gimnazjum, którzy traktują nas jak serwis typu sciaga.pl? dla mnie jako wikipedysty najprzyjemniejszym momentem jest gdy w wyniku mojej pracy powstanie coś co może komuś służyć. gdy puste miejsce zamienia się w artykuł, gdy czerwone linki zmieniają się w niebieskie, stubiki rosną i zmieniają w prawdziwe artykuły. czasem nawet wracam do artykułów które stworzyłem, patrzę jak inni je uzupełniają, rozszerzają, poprawiają błędy... i to mi wystarcza całkowicie. to gdy widzę skutki mojej (i innych) pracy. żadnych gwiazdek mi nie potrzeba.

Olaf: A ja jestem tak samo przeciwnikiem wszelkich medali. Owszem, ileś osób poczuje się usatysfakcjonowanych, ale ileś innych będzie długo czekać na medal, którego nikt im akurat nie przyzna i na skutek tego się zniechęcą. Według mnie to przeczy idei Wikipedii i niesłusznie wywyższa jednych ponad innych. A doceniać pracę można na przykład dobrym słowem.

Dyskusja ta pokazuje, że w polskiej Wikipedii dominuje raczej opcja altruistyczna, choć niektórzy sugerują, iż wielu autorom zależy jednak na uznaniu. Jednakże uznanie to nie musi przybierać konkretnej formy, jak ma to miejsce w angielskiej Wikipedii (gwiazdki), gdyż takie porównania przeczą idei Wikipedii, że wszyscy autorzy są równi. Formą uznania dla wielu jest sam fakt uczestnictwa w tym projekcie i to, że ciągle on się rozwija, stając się użytecznym dla coraz większej liczby osób.

Jeszcze inną potrzebą, która zdaje się kierować motywacją większości Wikipedystów jest potrzeba afiliacji. Afiliacja to skłonność do unikania izolacji, chęć bycia częścią jakiejś grupy, społeczności. Ponieważ w czasach pierwotnych przetrwanie i bezpieczeństwo często zależało od liczebności grupy, wielu badaczy twierdzi, iż jest to wrodzony instynkt człowieka, a grupa społeczna to naturalne środowisko człowieka. Kwestią na ile Wikipedia jest taką grupą czy społecznością zajmę się osobno w rozdziale 6, teraz podam tylko dla przykładu kilka wypowiedzi potwierdzających fakt, iż wiele autorów na Wikipedii zaspakaja swoją potrzebę afiliacji (choć wzmianki o tym pojawiały się już w wielu wypowiedziach powyżej):

Michał: Uczestnictwo w dynamicznym projekcie, opartym na interakcjach z innymi. Być może chęć dzielenia się wiedzą z każdym. Polimerek: Tworzenie się wspólnoty podobnie myślących ludzi, międzynarodowy charakter projektu, jego w pełni woluntarny charakter. Poczucie uczestnictwa w czymś ważnym i "wiekopomnym".

Niektórym autorom ciężko było sprecyzować przyczynę, która skłania ich do pisania do Wikipedii:

Kimbar: Trudno powiedzieć. Gdy widzę dziury w wikipedii mam straszną chęć je zapełnić. Przy okazji dowiaduję się nowych rzeczy. Na przykład poprawiając literówki w haśle o którym nie mam zielonego pojęcia.

Hannibal: Nie wiem, chyba błędy/niedokładności/braki jakie w niej są. Jak widzę jakąś bzdurę po prostu nie mogę się powstrzymać żeby jej nie poprawić.

W moim przekonaniu świadczyć to może o tym, iż często zaspokajanie potrzeb społecznych odbywa się na małym stopniu świadomości, podobnie jak ma to miejsce w przypadku zaspakajania potrzeb biologicznych. Gdy tak się dzieje, ludziom ciężej jest w sposób świadomy i przemyślany kierować swoim życiem, bezrefleksyjne powtarzanie wciąż tych samych czynności, które przynoszą jednostce pozytywne impulsy może prowadzić do uzależnienia się od nich. Tę kwestię poruszę w następnym rozdziale.

komentarze

Przeszukaj ePrace

Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.