Motywacja
W psychologii motywacja jest siłą sprawczą, która stoi za wszelką aktywnością podejmowaną przez jednostkę. Podstawą motywacji są emocje, a konkretnie poszukiwanie pozytywnych emocjonalnych doświadczeń i unikanie negatywnych. Zarówno pozytywne, jak i negatywne odczucia są definiowane indywidualnie, aktualnym stanem umysłu jednostki. Motywacja, gdy ujmuje się ją w sensie aktywizacji "celowego" lub "dążącego do celu" zachowania, zapewnia ukierunkowanie zachowania. W ten sposób pojęcie motywacji staje się zamienne z takim pojęciem jak "siła woli", które implikuje, że źródła zachowania należy szukać w danej osobie, a nie w środowisku zewnętrznym.
Rodzaje motywacji możemy podzielić na biologiczne, wywodzące się z fizjologicznych popędów człowieka - zaliczyć do nich można głód, pragnienie, unikanie bólu czy skłonność do kontaktów seksualnych. Druga grupa to potrzeby rozwijane w wyniku społecznych doświadczeń i społecznych potrzeb. Potrzeby te są znacznie bardziej różnorodne - różni ludzie potrafią czerpać pozytywne emocjonalne korzyści z różnych czynności. Matematycy mogą cieszyć się rozwiązywaniem skomplikowanych zadań, muzycy czerpią radość z komponowania lub tworzenia muzyki, sportowcy wprowadzają się w stan zadowolenia w trakcie sportowej rywalizacji itd. Dzieje się tak ponieważ owe społeczne potrzeby wzbudzane są i zaspakajane przez czynniki psychiczne i społeczne, a więc o wiele bardziej osobiste i zależne od uczenia się.
Co motywuje ludzi do pracy i nauki? Wielu twierdzi, iż głównym celem jest zdobycie nagród takich jak pieniądze, stopnie w szkole czy prestiż, a nie dlatego, że praca sama w sobie jest pociągająca. Jednak wg badań niektórych naukowców, sprawa nie zawsze wygląda w ten sposób. Douglas McGregor w swoich badaniach wykazał, że przedsiębiorstwa, gdzie ludzie motywowani do dobrej pracy zaspokajaniem osobistych potrzeb takich jak szacunek dla samego siebie, ciekawość i kompetencja, a nie tylko będąc "przekupywanym" lub zmuszanym, pracują o wiele efektywniej. Jedną z podstawowych różnic był fakt, iż w zakładach nie nastawionych wyłącznie na motywowanie za pomocą nagród, na miejsce taśm montażowych, gdzie każdy wykonuje jedynie małą część końcowego produktu, wprowadzono małe zespoły, w których każdy pracuje nad całym produktem od początku do końca, korzystając ewentualnie z pomocy innych. To sprawia, że ludzie są bardziej dumni ze swojej pracy, poza tym praca w małych grupach umożliwia im nawiązywanie przyjaźni. Pracownicy są bardziej zadowoleni, mniej jest przypadków absencji, porzucania pracy czy jej sabotowania.
Jak widać na powyższym przykładzie dla wielu osób sam fakt wykonywania jakiejś czynności może być na tyle satysfakcjonujący, że w pełni wystarcza do poświęcenia się jej, bez względu na to, czy praca ta zostanie nagrodzona w postaci materialnych nagród takich jak pieniądze czy dyplom. Dokładnie tak wygląda sprawa pracy na rzecz Wikipedii - autorzy nie zyskują żadnych korzyści finansowych, nie uzyskują również żadnych oficjalnych dokumentów świadczących o tym, że osiągnęli coś wyjątkowego, a jednak decydują się poświęcać swój czas i energię, często kosztem właśnie takich "nagród" jak pieniądze. Przyjrzyjmy się teraz dokładnie rodzajom potrzeb społecznych i na podstawie wyników ankiety zobaczmy, które z nich zaspakajane są przez pracę na rzecz Wikipedii.
Potrzeba osiągnięć - potrzeba ta jest tak mocno zakorzeniona w człowieku, że niektórzy badacze uważają motyw osiągnięć za ogólną i stałą cechę jednostki. Jednakże nie wszyscy jednakowo postrzegają sukces, i w różny sposób zaspokajają potrzebę osiągnięć. Na przykład wielu osobom nie odpowiada "wyścig szczurów", w jakim przychodzi im uczestniczyć na co dzień w szkole czy pracy. Szukają alternatywnych rozwiązań, dróg do tego, aby osiągnąć sukces. Rezultatem takiej kontestacji były m.in. setki kontrkulturowych grup, które powstały w USA i Europie w latach 60-tych i 70-tych. Grupy te próbowały zakwestionować zastane normy i wartości społeczne i sprzeciwić się manipulowaniu jednostki przez system. Ich wizje idealnego społeczeństwa określano mianem utopii. I zgodnie z twierdzeniem, iż "Internet można widzieć jako obietnicę utopijnego świata, w którym każdy może mieć dostęp do każdej informacji, może porozumiewać się z każdą inną osobą, ma wolność publikacji swoich poglądów i zapoznawania się z poglądami innych" , o czym pisałem już we wstępie niniejszej pracy, Wikipedia zdaje się być właśnie takim kontrkulturowym ruchem, utopijnym eksperymentem społecznym mającym na celu zgromadzenie w jednym miejscu ogółu wiedzy ludzkiej.
Marzenie zgromadzenia całej wiedzy ludzkiej na wyciągnięcie ręki ma swoje korzenie w antycznych bibliotekach Aleksandrii i Pergamonu. Późniejsze próby podejmowali m.in. Francuzi, którzy w XVIII wieku wydali pod wodzą wybitnego filozofa Denisa Diderota imponującą jak na tamte czasy encyklopedię składająca się z 28 tomów, 71,818 artykułów i 2,885 ilustracji; Amerykanie - Vannevar Bush, który, jako dyrektor Biura Badań i Rozwoju Naukowego w Stanach Zjednoczonych, w celu stworzenia "urządzenia, w którym jednostka przechowuje wszystkie swoje książki, nagrania i komunikację, i które jest zmechanizowane tak, że może być konsultowane z wielką szybkością i elastycznością" planował zatrudnić 6 tys. naukowców (1945); czy Ted Nelson i jego projekt "Xanadu" mający na celu zbudowanie wielkiej hypertekstowej biblioteki (1960).
"Dziel się wiedzą, to sposób na osiągnięcie nieśmiertelności" - powiedział kiedyś Dalajlama, duchowy przywódca Tybetańczyków. To właśnie te słowa uważane są za nieformalne motto przyświecające twórcom Wikipedii rozsianym po całym świecie. Polscy Wikipedyści w różnych słowach przyznają się do tego, że uczestnictwo w tym utopijnym projekcie jest dla nich czymś wyjątkowym i czują się odpowiedzialni za jej kształt, a co za tym idzie, przypisują sobie część zasług w momencie, gdy Wikipedia osiąga jakiś sukces (np. gdy pobiła w liczbie haseł encyklopedię Britannica). W ten sposób zaspokajana jest ich potrzeba osiągnięć.
Lubię projekty "niemożliwe" do spełnienia. A serio, to kojarzy mi się z projektem Xanadu, którego idea kiedyś mnie zafascynowała (oczywiście tylko w teorii). Współtworzenie encyklopedii, która ma zawierać docelowo "całą wiedzę człowieka XXI wieku" działa na wyobraźnię. - pisze Winston.
Tho: Korzystam często z Wiki, doceniam ja i pragnę, by była jak najdoskonalsza. Praca nad WP dostarcza mi motywacji do poszerzania wiedzy.
Kimbar: Zawsze jest coś do zrobienia. Możliwość tworzenia. To coś zupełnie nowego, pierwsza tego typu rzecz w Internecie (i w ogóle)
Jonasz: Świadomość uczestnictwa w wielkim dziele. Przekonanie, ze nikt tego lepiej nie zrobi (niż ja)
Bardzo zbliżona do potrzeby osiągnięć, a na pewno mocno z nią powiązana jest potrzeba swobody twórczego działania - to potrzeba związana z tym, że człowiek musi mieć w życiu jakąś pasję, hobby, zainteresowanie, coś, co napędza jego życie, sprawia, że jest ono ciekawe i wartościowe. I właśnie umiejętność znalezienia takiej formy działalności, która będzie przynosić jednostce satysfakcję jest przez wielu psychologów uważana za podstawę osiągnięcia sukcesu w życiu, jest również jednym z podstawowych postulatów dotyczących tworzenia utopijnych społeczeństw. Natomiast samokontrola motywacji jest rozumiana jako przejaw inteligencji emocjonalnej. Ktoś może być bardzo inteligentny zgodnie z tradycyjna definicja inteligencji (mierzoną przez testy IQ), lecz może mu brakować motywacji, aby poświęcić tę inteligencję konkretnym zadaniom. W swojej książce "Drogi kontrkultury" Aldona Jawłowska pisze: "Wolność samorealizacji to możliwość bycia sobą w każdej chwili, to samoakceptacja będąca przeciwstawieniem się powinności stałego ulepszania siebie wedle jakichś wzorów. (...) Samorealizacja jest więc samoakceptacją i jednocześnie wyzwala akceptację innych (...) Człowiek wolny, pełny i twórczy nie może się zrealizować w cywilizacji, w której ludzie zdominowani są przez rzeczy i przeciwstawiani sobie przez grupy manipulatorów". Oto kilka odpowiedzi na pytanie "Podaj główne przyczyny, które skłaniają Cię do pracy na rzecz Wikipedii", świadczących o tym, że dla wielu Wikipedystów pisanie artykułów jest formą twórczego działania, formą samorealizacji:
Beresetagui: Spodobała mi się idea, umożliwiająca realizację własnych zainteresowań. Dla własnej satysfakcji.
Paweł: Satysfakcja z wykonania pożytecznej pracy we współpracy z grupą osób podzielających tego rodzaju pasję twórczą
Kierus: Konieczność jakiegoś twórczego zajęcia. Dobre samopoczucie.
Akir: Większość ludzi potrzebuje twórczego zajęcia, ale nie każdy ma czas na systematyczne hobby (np. kiedyś grałem w zespole, ale teraz mam dzieci i nie mogę chodzić na próby.) Wikipedia zaspokaja tą potrzebę, w dowolnie wybranym terminie.
Jonasz: Daje możliwość twórczego działania, i wyżycia się intelektualnie, do tego w interakcji z innymi ludźmi.
Krzysiek: Zawsze jest fajnie tworzyć. No i kontakt z kumatymi Ludźmi. Wielka litera "L" nieprzypadkowa!!! Poprawia mi samoocenę. Jak każda twórczość. Mnie zmusza do uporządkowania myśli, wartości słowa.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.